ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG THOÁT NƯỚC VỀ KINH TẾ, KỸ THUẬT

CHƯƠNG XII

ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG THOÁT NƯỚC VỀ KINH TẾ, KỸ THUẬT

I - So sánh kinh tế kỹ thuật các phương án:

Khi thiết kế hệ thống thoát nước, phải tiến hành so sánh kinh tế kỹ thuật để chọn phương án tốt nhất. Các chỉ tiêu kinh tế đặc trưng cho các phương án thiết kế thoát nước là: giá thành xây dựng công trình và chi phí quản lý hàng năm. ở giai đoạn thiết kế sơ bộ, giá thành xây dựng hệ thống thoát nước được xác định theo khái toán; chi phí quản lý xác định theo tính toán từng khoản.

Nếu ký hiệu giá thành xây dựng của phương án I là K1 và chi phí quản lý hàng năm là S1, ở phương án II tương ứng là K2 và S2 .

Trường hợp thứ nhất: nếu phương án nào có giá thành xây dựng nhỏ hơn và chi phí quản lý hàng năm ít hơn, rõ ràng phương án đó tốt hơn.

Trường hợp thứ hai: giữa hai phương án có sự tương quan trái ngược nhau:
Thí dụ: K1 > K2 và S1 < S2 hoặc
K1 < K2 và S1 > S2

Trong những trường hợp này, để chọn phương án, người ta phải tính toán theo phương pháp khấu hao vốn đầu tư bổ sung.

Thực chất của các phương pháp này là xác định thời gian khấu hao tiêu chuẩn hay giá trị nghịch đảo của nó - gọi là hệ quả so sánh hiệu quả E
Thí dụ: nếu K1 > K2 và S1 < S2
K1 - K2
khi --------- < thì phương án I kinh tế hơn
S2 - S1

K1 - K2
khi --------- > thì phương án II kinh tế hơn
S2 - S1

Khi thiết kế thoát nước người ta thường chọn giá trị thời gian khấu hao = 6 - 10 năm tương ứng E = 0,15 - 0,1

Phương pháp trên chỉ để so sánh một cặp hai phương án. Khi số phương án lớn hơn hai thì dùng phương pháp này sẽ bất tiện.

Vì vậy người ta phải tính chi phí qui đổi Đ đối với từng phương án. Phương án nào có chi phí qui đổi nhỏ hơn thì phương án đó sẽ kinh tế hơn.

Đ = S + E K (11-1)
1
E = ----- (11-2)

Thí dụ: ta có 3 phương án
K1 = 100 ngàn đồng S1 = 30 ngàn đồng
K2 = 150 ,, ,, S2 = 20 ,, ,,
K3 = 120 ,, ,, S3 = 25 ,, ,,

cho = 10 năm hay E = 0,1

Chi phí qui đổi của các phương án là:
Đ1 = 30 + 0,1 . 100 = 40 ngàn đồng
Đ2 = 20 + 0,1 . 150 = 35 ,, ,,
Đ3 = 25 + 0,1 . 120 = 37 ,, ,,

ở phương án hai có chi phí qui đổi nhỏ nhất nên kinh tế nhất.

Hiệu suất kinh tế P khi cải tạo lại hệ thống thoát nước để dùng lại nước thải có thể xác định theo công thức:
P = W (K - K1) - EH . k'1 (11-3)
trong đó:
W - lượng nước tuần hoàn (m3)
K - giá thành đơn vị sản phẩm (1m3 nước) trước khi cải tạo
k1 - giá thành đơn vị sản phẩm sau khi cải tạo, nếu chỉ qui toàn bộ giá thành đối với nước tuần hoàn W
EH - hệ số hiệu quả tiêu chuẩn chọn như trước đây bằng 0,15 - 0,1 ứng với thời gian khấu hao vốn đầu tư = 6 - 10 năm.
k'1 - chi phí một lúc (vốn đầu tư) cho cải tạo.

Đôi khi dùng lại nước thải sau khi xử lý có thể không kinh tế so với khi xả thẳng ra sông hồ chứa và sử dụng nước từ nguồn. Tuy nhiên khi đó không những chỉ đơn thuần tính đến giá thành nước tuần hoàn mà còn phải tính đến các yếu tố kỹ thuật và vệ sinh tức là nếu hạn chế nước thải vào sông hồ thì sẽ bảo vệ được nguồn nước không bị nhiễm bẩn.
Khi chọn phương án ngoài việc tính toán kinh tế còn phải xét tới một loạt các nhân tố kinh tế kỹ thuật khác như :
- Khả năng cung cấp nguyên vật liệu, thiết bị, đặc biệt là khă năng sử dụng vật liệu địa phương có sẵn, khối lượng và thời gian xây dựng (với những điều kiện như nhau, công trình nào có thời gian xây dựng ngắn hơn sẽ có lợi hơn), diện tích xây dựng.
- Khả năng sử dụng nước thải để tưới bón ruộng, điều kiện vệ sinh, chất lượng công tác của công trình, chất lượng xử lý...

Khi xây dựng hệ thống thoát nước theo nhiều đợt (trong thời gian tính toán) và khi chi phí quản lý hàng năm thay đổi thì việc đánh giá kinh tế kỹ thuật và so sánh các phương án sẽ phức tạp hơn. Khi đó chỉ phải đầu tư vốn theo từng đợt, và cần tính đến hiệu quả trung bình có thể thu được trong việc sử dụng vốn đầu tư, đồng thời phải có chỉ tiêu về chi phí quản lý hàng năm.

Gặp trường hợp các phương án chỉ khác nhau ở một vài công trình hay bộ phận nào đó (ví dụ ống dẫn nước có áp, trạm xử lý...) khi đó chỉ so sánh vốn đầu tư và chi phí quản lý của những công trình hoặc bộ phận khác nhau.

Để sơ bộ xác định giá thành xây dựng thoát nước khi không có dự toán người ta dùng các chỉ tiêu tương đối dựa trên cơ sở quyết toán các công trình tương tự. Thí dụ: giá thành từng công trình theo một đơn vị lưu lượng, dung tích, công suất, chiều dài...

II - Xác định chi phí quản lý và giá thành dẫn nước và xử lý nước thải

Tổng chi phí quản lý hàng năm cho hệ thống thoát nước là
S gồm:
S = a + b + c + d + e + f + g + h (11-4)
trong đó:
a - chi phí về điện năng và nhiên liệu
b - chi phí về vật liệu (kể cả hoá chất để xử lý nước thải)
c - trừ khấu hao hàng năm (kể cả đại tu)
d - chi phí để trả lương cho công nhân sản xuất
e - chi phí để trả tiền nước
f - những chi phí trực tiếp khác
g - chi ở từng phân xưởng và các chi phí chung liên quan đến quản lý hệ thống thoát nước.
h - những chi phí khác ngoài quản lý

Trừ khấu hao là chi phí để tích luỹ nguyên liệu, đồng thời phục hồi toàn bộ và phục hồi 1 phần các công trình và thiết bị chính, kể cả đại tu theo thời hạn nhất định. Tiêu chuẩn khâu tính bằng % giá thành xây dựng ban đầu.
K + Pk - O
C = ---------------- (11-5)

trong đó:
K - giá thành xây dựng ban đầu của công trình, thiết bị chính
Pk - tổng chi phí cho đại tu trong suốt thời gian phục vụ của các công trình đó.
O - giá thành xây dựng còn lại của các công trình và thiết bị chính tới cuối thời gian phục vụ của chúng
- số năm phục vụ của công trình, thiết bị chính (thời gian khấu hao)
Tỷ lệ khấu hao trong 1 năm thường bằng 6-7% vốn đầu tư (giá thành) xây dựng cơ bản, trong đó đại tu các công trình thiết bị = 2-3%

Chi phí quản lý nên xác định riêng theo mạng lưới, ống góp chính trạm bơm (giá thành dẫn nước) và theo các công trình làm sạch (giá thành xử lý). Giá thành dẫn và xử lý 1m3 nước thải G xác định bằng cách chia tổng chi phí quản lý hàng năm S cho lượng nước thải trong 1 năm Q (m3)
G = S : Q (11-6)
Q = 365 . Q ngđTB (11-7)

Đối với mạng lưới thoát nước mưa thường xác định giá thành dẫn 1m3 nước mưa từ 1ha diện tích lưu vực
G = S : F (11-
F - diện tích lưu vực tính bằng ha

Những biện pháp chính để giảm giá thành dẫn và xử lý nước thải là sử dụng tối đa công suất sản xuất các công trình, ứng dụng các biện pháp tăng cường và sáng kiến mới, tổ chức tốt lực lượng lao động, tiết kiệm điện năng, dùng lại nước đã xử lý và sử dụng cặn khí thải ra.

Việc xây dựng tổ chức quản lý một cách hợp lý, giảm tối đa lao động gián tiếp, phi sản xuất và biện pháp tích cực góp phần giảm chi phí quản lý và do đó giá thành dẫn và xử lý nước thải

Trong tổng giá thành xử lý nước thải thì giá thành xử lý cơ học thường chiếm 10%, xử lý sinh hoá 60%, xử lý và phơi khô cặn 30%.

Trên cơ sở các số liệu về giá thành dẫn và xử lý nước thải và lãi kế hoạch, người ta định ra chế độ thu tiền ở những đối tượng sử dụng hệ thống thoát nước. Tiền quản lý cần thu lại do hội đồng nhân dân thành phố qui định.

thanks đã đưa lênh nhưng bác cố đồ án mẫu tốt nghiệp luôn thì thật tốt
kekekek thanks nhiều nhiều