Xử lý nước ngầm nhiễm asen ngay từ hộ gia đình

10 triệu người có nguy cơ mắc bệnh nếu nước nhiễm asen


Thời gian qua, người dân nhiều địa phương như Hà Nội, Hà Tây, Phú Thọ, Quảng Nam, ... đã phản ánh hiện tượng ô nhiễm asen (thạch tín) trong nước ngầm. Sự ô nhiễm này khiến người dân nghi ngờ đây chính là nguyên nhân gây ra căn bệnh ung thư.

Theo ước tính của tổ chức Unicef, tại Việt Nam hiện nay, số người có nguy cơ mắc bệnh do tiếp xúc với asen lên tới 10 triệu. Sự ô nhiễm asen trong nước ngầm đã ở mức cao và phổ biến ở vùng châu thổ sông Hồng. Nhiều giếng khoan bị nhiễm asen cao hơn mức giới hạn của tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống (10ppb).

Tại Hà Nam, nghiên cứu của Viện YHLĐ&VSMT (Bộ Y tế) đã phát hiện 8 ca bị nhiễm độc asen ở giai đoạn sớm sau 5 – 10 năm sử dụng nước nhiễm độc ở các xã Hòa Hậu, Bồ Đề và Vĩnh Trụ. Cũng tại đây, 94,4% giếng khoan được nghiên cứu có hàm lượng asen trong nước cao hơn tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống. Năm 2003, khi tiến hành kiểm tra sức khỏe cho 400 người sống trong khu vực ô nhiễm asen nặng, Viện đã phát hiện có ít nhất 7 trường hợp mắc các chứng bệnh do ăn uống với nguồn nước nhiễm asen và 50 trường hợp có hàm lượng asen niệu cao hơn bình thường.

Ngay tại thủ đô Hà Nội, nước ngầm bị nhiễm asen đã được phát hiện từ năm 1996, đặc biệt tại một số khu vực như Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng.

Gần đây nhất, tại thôn Thống Nhất, xã Đông Lỗ (huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây), kết quả nghiên cứu cho thấy hàm lượng asen trong nước ngầm cao gấp gần chục lần tiêu chuẩn cho phép. Tại đây, trong vòng 10 năm tại một thôn đã có 22 người ra đi vì căn bệnh ung thư quái ác. Những người này đều ở độ tuổi từ 45-55.

Xử lý nguồn nước ô nhiễm ngay tại hộ gia đình

Đây được coi là giải pháp khả thi trong điều kiện hiện nay, khi mà các nhà máy nước đều chưa có giai đoạn xử lý asen. Theo ý kiến của các thuộc Viện Hóa học công nghiệp và Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giải pháp loại trừ asen bằng than gáo dừa, qua thực nghiệm bằng cột lọc cho thấy có khả năng đáp ứng nước sinh hoạt ở quy mô hộ gia đình.

Hiện nay, với sự hỗ trợ của Unicef Hà Nội, Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Hà Nam đã lắp đặt thí điểm bể lọc xử lý asen có giàn mưa, cát vàng tuyển dày 40 – 60cm cho thấy lượng asen giảm rất lớn. Qua 90 ngày sử dụng bể lọc hàm lượng asen sau lọc có thể chấp nhận dùng cho sinh hoạt. Tỷ lệ asen sau lọc đã giảm từ 94 đến 99%.

Còn kết quả điều tra của Viện YHLĐ&VSMT (Bộ Y tế), các hộ dân đã chủ động sử dụng các biện pháp lọc nước, tuy nhiên hiệu quả xử lý asen chưa triệt để. Một sơ đồ hệ thống lọc cát có giàn phun mưa với chi phí tiết kiệm do Viện thiết kế đã nâng hiệu quả xử lý asen lên 95,24%, với lượng nước đủ dùng hàng ngày cho gia đình 4 – 6 người.

*
Lệ Hà

10 triệu người Việt có thể mắc bệnh vì nước giếng khoan do nguy cơ ô nhiễm thạch tín. Bài toán nan giải này lại có thể được giải quyết bằng kinh nghiệm lọc nước kiểu cổ truyền của Bangladesh.

Thật ra vấn đề này đã được các nhà khoa học biết cách đây 10 năm. Cũng giống như nước ta, nước giếng khoan nhiễm thạch tín được xem là mối nguy hiểm cho dân nghèo ở Bangladesh. Các nhà khoa học dự báo nó sẽ góp phần gây ra 10% số ca tử vong ở người trưởng thành trong tương lai của nước này, trên tổng số 130 triệu dân.

Nhà nghiên cứu Ashok Gadgil thuộc Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley (Mỹ) đã tìm hiểu những giải pháp ít tốn kém song hiệu quả, giúp 60 triệu dân Bangladesh có thể yên tâm sử dụng nước giếng khoan nhiễm thạch tín.

Gadgil và cộng sự đã khám phá ra rằng trong tro của than đá có chứa chất ferric hydroxide và đây là một chất có khả năng hấp thu thạch tín. Tro than đây là những hạt thật nhỏ có kích cỡ 1-10 micromét (nhỏ hơn nhiều so với sợi tóc người có đường kính 100 micromét). Do vậy dù với một lượng nhỏ, tro vẫn có thể phản ứng với thạch tín. Các thí nghiệm cho thấy mẫu nước nhiễm độc thạch tín ở mức 2.400 ppb (parts per billion) sau khi lọc, thạch tín giảm chỉ còn 10 ppb. Theo tiêu chuẩn của Bangladesh, nước uống an toàn là 50 ppb.

Theo tính toán, 5 gram tro than có thể lọc khoảng 11 lít nước, có mức độ nhiễm thạch tín trung bình 400 ppb, thành nước an toàn cho ăn uống. Ngoài ra, than đá do được đốt nóng đến 800 độ C nên tro là một dạng bột vô trùng. Tro than đá là một loại nguyên liệu hết sức đơn giản và rất dồi dào. Theo tính toán, tro chiếm đến 40% khối lượng sau khi đốt than.

Những túi lọc chứa tro than cỡ gói trà có thể làm sạch thạch tín trong nước đủ để thoả mãn nhu cầu nước uống cho 6 người trong một ngày.

Hiện nay hệ thống mà Gadgil và cộng sự cung cấp đã được nhiều nước sử dụng như Mexico, Phillippines, Ấn Độ và một số nước khác.

(Theo Tuổi Trẻ cuối tuần, lbl.gov)

Những giải pháp giảm thiểu ô nhiễm đã áp dụng ở các nước
Nhiều nơi trên Thế giới có nguồn nước bị ô nhiễm bởi Asen nhưng bị các nhà chức trách che giấu trong một thời gian dài, chỉ sau khi có những vụ chết người hàng loạt ở vài vùng, thông tin này mới được đưa lên các phương tiện thông tin đại chúng. Tháng Hai năm 1999, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nêu 3 yêu cầu khẩn cấp trên Internet, một trong những yêu cầu đó là cần có các kĩ thuật loại trừ Asen đơn giản, chi phí thấp để có thể áp dụng cho nhiều nơi, nhiều vùng, cho các nước đang phát triển [13] .
* Chi-lê nêu kinh nghiệm dùng sửa vôi để kết tủa Asen; đã áp dụng nhiều năm ở vùng rừng núi của họ. Mỗi hệ thống xử lí này cần 2 máy bơm: 1 bơm nước, 1 bơm sửa vôi. Kĩ thuật này cần mặt bằng đủ rộng.
* Nhật nêu kinh nghiệm dùng tro núi lửa, không áp dụng được cho các nước không có núi lửa.
* Băng-la-đét dùng phoi sắt. Hiệu quả của phương pháp này không cao. Ngày 29/6/2000 các chuyên gia UNICEF đến thăm Viện HHCN cũng còn nêu yêu cầu về xử lí Asen cho nước này và họ rất quan tâm đến kĩ thuật do Viện đề xuất. Đầu tháng 11 vừa rồi, trong một chuyến nghiên cứu khảo sát tại nước này, do UNICEF tài trợ, chúng tôi đã thấy các kỹ thuật loại trừ asen đơn giản bằng cát, gạch,... đang được phổ biến trong nhân dân. Một liên doanh giữa Băng-la-đét và Ca-na-đa sản xuất thiết bị lọc asen mới đưa vào hoạt động.
* Những phương pháp hiện đại như trao đổi ion, thẩm thấu ngược,.. [19, không áp dụng được vì chi phí thiết bị cao và vận hành không thuận tiện.
Những giải pháp khoa học của việt nam đã được thông báo
Tại Hội thảo về hiện trạng chất lượng nước ngầm trên địa bàn Hà Nội do Bộ KH&ĐT tổ chức ngày 4 Tháng Tám 2000 vừa rồi, các nhà khoa học đã đề cập đến rủi ro bởi sự nhiễm độc Asen không chỉ có ở Hà nội mà còn ở nhiều địa phương khác trong đó có cả các tỉnh miền núi. Vấn đề còn lại là các giải pháp phòng, chống sao cho thích hợp với đặc điểm địa lí, trình độ, tập quán, và mức sống của người lao động mỗi vùng.
Phạm Hùng Việt thông báo vật liệu lọc do đơn vị mình nghiên cứu chế tạo có khả năng loại asen trong nước sinh hoạt xuống dưới ngưỡng cho phép, có thể sử dụng cho những hệ thống lọc cỡ pilot lắp trước những trạm cấp nước hoặc những hệ thống lọc nhỏ cho mỗi gia đình [5].
Ngô Ngọc Cát và Đàm Đức Quí giới thiệu thành công bước đầu trong việc sử dụng vật liệu hấp phụ, do đơn vị mình nghiên cứu sản xuất thử, dễ sử dụng ở mọi nơi. Sơ bộ giá thành 1m3 nước sạch là 1800 -- 2000 đ, tuỳ theo nồng độ các chất bẩn cần loại bỏ [4, 24].
Trần Hữu Hoan giới thiệu công nghệ của Viện Hoá học công nghiệp về việc xử lí thạch tín và mangan tại trạm và ở hộ gia đình với việc sử dụng sắt có sẵn trong nước nguồn hoặc sử dụng khoáng vật thiên nhiên có sẵn ở nước ta. Mô hình mẫu đã lắp đặt tại phường Quỳnh Lôi [2, 3].
Những giải pháp do Viện Hoá học Công nghiệp đề xuất.
Một trong 3 yêu cầu khẩn cấp mà WHO nêu ra từ Tháng Hai năm 1999 là: Cần có kĩ thuật đơn giản loại trừ Asen ngay tại giếng và tại mỗi hộ gia đình [13]. Đây cũng là yêu cầu thực tế ở nước ta.
Viện Hoá học Công nghiệp đã kịp thời tổ chức thực hiện yêu cầu này và đạt được một số kết quả bước đầu như các phương tiện thông tin đại chúng đã nêu.
Nguyên tắc chung
Asen trong nước tồn tại ở 2 dạng hoá trị : As(III) và As(V); trong nước ngầm As(III) trội hơn. Các phương pháp đơn giản loại trừ asen dựa trên khả năng tạo thành hợp chất ít tan của As(V), ví dụ: FeAsO4, Mn3(AsO4)2, AlAsO4. Bởi vậy, muốn loại trừ asen phải chuyển nó tới dạng As(V).
Cộng kết asen với sắt
Nếu nguồn nước sử dụng cho ăn uống được khai thác từ nước ngầm thì dùng sắt có sẵn trong nước ngầm để tách asen. Sơ đồ phản ứng như sau:
Fe(II) + oxi không khí  Fe(III)
Fe(III) + As(III)  Fe(II) + As(V)
Fe(II) + oxi không khí  Fe(III)
Fe(III) + As(V) ® FeAsO4
FeAsO4 kết tủa cùng Fe(OH)3 và được lọc bỏ qua lớp cát.
Vấn đề bão hoà không khí trong nước cực kì quan trọng.
Theo số liệu thống kê, các giếng khoan gia đình ở Đồng bằng sông Hồng thường chứa nhiều sắt. Nồng độ sắt thông thường từ 10--20 mg/l, có nơi đến 40--50mg/l hoặc hơn. Nếu bể lọc có cấu trúc tách sắt tốt, có thể làm giảm nồng độ asen đến dưới ngưỡng cho phép.
Trong quá trình tách sắt đã nêu, một phần hoặc toàn bộ mangan cũng được loại bỏ.
Dùng khoáng vật kết tủa asen
Những khoáng vật chứa sắt, mangan hoặc nhôm có khả năng làm kết tủa asen ở dạng FeAsO4, Mn3(AsO4)2, AlAsO4. Khoáng vật trước khi sử dụng phải được chế hoá sơ bộ để chuyển sang dạng hoạt hoá và phải trung tính.
Những việc dân tự làm được
Ở các giếng chứa nhiều sắt thì bố trí lại cơ cấu lọc hợp lí để kết hợp loại sắt đồng thời với loại Asen. Khi sắt kết tủa dạng Fe(OH)3 có khả năng hấp thụ kết tủa chứa Asen dưới dạng FeAsO4, cần có kết cấu loại sắt hợp lí để lợi dụng tối ưu khả năng này. Tức là tận dụng cái rủi ro nhìn thấy, là nhiều sắt, để hạn chế cái rủi ro không nhìn thấy, không lường trước mà nguy hiểm hơn, là thạch tín/asen.
Ở hộ gia đình dùng bơm điện:
- Giàn mưa làm bằng ống nhựa, đường kính 27 mm, khoan 150--200 lỗ, mỗi lỗ có đường kính 1,5--2mm tuỳ công suất máy bơm đang sử dụng.
- Dưới cùng của bể lọc là lớp sỏi đỡ dày khoảng 1 gang, trên lớp sỏi đỡ là lớp cát dày khoảng 2,5--3 gang.
- Không dùng đệm xốp, loại đệm lót giường, hoặc than củi. Các vật liệu này dễ sinh phản ứng phụ, sau một thời gian sử dụng, chúng có thể làm tăng nồng độ nitrit trong nước.
Ở hộ gia đình dùng bơm tay:
- Nước từ vòi bơm róc vào máng mưa. Máng mưa cần có nhiều lỗ nhỏ để không khí dễ tan vào nước, phát huy hiệu quả oxi hoá của oxi có sẵn trong không khí.
Bể lọc nên có 3 ngăn. Ngăn đầu dùng lọc cặn, nước thô chảy từ dưới lên; có đường xả cặn ở đáy. Ngăn thứ hai dùng lọc tinh, nước chảy từ trên xuống. Ngăn thứ ba dùng chứa nước sạch. Kích thước tối ưu bể lọc phụ thuộc vào công suất, lưu lượng từng giếng. Trung tâm nước sạch và VSMT NT tỉnh Thái Bình đã sử dụng loại hình này từ lâu.
Những việc Viện Hoá học Công nghiệp hỗ trợ được
1/ Tư vấn về kĩ thuật xử lí nước có độc tố.
2/ Xét nghiệm thạch tín, mangan và nhiều thông số khác tại các trạm cấp nước đã xây dựng hoặc tại hộ gia đình.
3/ Cung cấp thiết bị lọc thạch tín, mangan cho gia đình.
Các hộ đã có bể lọc sắt đã được cải tạo mà nước còn bị nhiễm độc, do nguồn ít sắt thì lắp thêm bộ lọc Asen. Viện Hoá học CN đang hoàn thiện bộ lọc này sao cho phù hợp túi tiền của người sử dụng.
Việt nam có tiêu chuẩn nước sinh hoạt riêng (TCVN 5502- 1991), nước ăn uống riêng (TCVN 5501-1991). Thiết bị này bảo đảm cung cấp đủ nước ăn uống cho hộ gia đình. Thiết bị gồm 2 bộ phận chính. Bộ phận thứ nhất chứa các khoáng vật có sẵn trong thiên nhiên dùng để kết tủa sen, mangan. Bộ phận thứ hai chứa cát thạch anh, lọc sạch các kết tủa đã hình thành. Làm sạch các vật liệu lọc bằng cách định kì dùng nước sục, xả cặn.
Hình 1--3 là thiết bị lọc được chế tạo theo mo dun, công suất xử lí là 20-- 100 lít/giờ, giá thành mỗi bộ từ 420.000 -- 500.000 đ. Sử dụng 10 năm mới phải bổ sung vật liệu. Loại như hình 1 có thể đặt nằm ngang, phục vụ cho các hộ không có bể chứa nước ở tầng hai.
Hình 4 là thiết bị lọc toàn bộ, giá 350.000 đ. Cho 20 lít nước có độc tố (thạch tín, mangan) vào ngăn trên, sau 1 giờ được 20 lít nước sạch ở ngăn dưới, đạt tiêu chuẩn. Ưu tiên phục vụ bà con ở vùng sâu, vùng xa.
Nhữllg hộ có yêu cầu lắp đặt cần có thông số nguồn nước trước để cán bộ kỹ thuật điều chỉnh thành phần vật liệu lọc và đặt chế độ hoạt động của thiết bị cho thích hợp. Kiểm tra chất lượng nước trước khi bàn giao.

Lắp đặt trạm xử lí nước có độc tố qui mô cụm gia đình

bác admin
em hoi bac ti. E thay bac gioi thieu cong nghe locj nuoc voi quy mo ho gia dinh nhu the rat hay va thiet thuc. boi le bay gio, chuong trinh muc tieu nuoc sach quoc gia cung dang rat la chu trong den van de nuoc sach nong thon. Nha e o Ha tay cu, su dung nuoc gieng khoan nhung chat luong nuoc cung khong duoc tot lam, bi nhiem as tram trong.
Bac gioi thieu cong nghe xu ly nuoc nhu vay nhung khong thay dia chi lien he. E cung muon lap mot he thong nhu vay cho gia dinh thi phai lien he voi ai?

hay wa

tranmanh1986 đã viết:bác admin
em hoi bac ti. E thay bac gioi thieu cong nghe locj nuoc voi quy mo ho gia dinh nhu the rat hay va thiet thuc. boi le bay gio, chuong trinh muc tieu nuoc sach quoc gia cung dang rat la chu trong den van de nuoc sach nong thon. Nha e o Ha tay cu, su dung nuoc gieng khoan nhung chat luong nuoc cung khong duoc tot lam, bi nhiem as tram trong.
Bac gioi thieu cong nghe xu ly nuoc nhu vay nhung khong thay dia chi lien he. E cung muon lap mot he thong nhu vay cho gia dinh thi phai lien he voi ai?

Cái này tự làm được mà bạn. cậu ấy nói rõ cách làm như vậy mà. Vật liệu mình tự mua ở các cửa hàng đại lý mà thường những nơi bán máy RO đều có đấy

...........

Nước nhiểm asen
bài viết khá chuẩn về xử lý ô nhiểm asen.
naphapro_wa@yahoo.com.vn

cho hỏi có bác nào chuyên cung cấp màng RO lọc nước lợ,nước mặn không?
màng fimtec USA giá mềm xíu ?
thank you
Email:naphapro_wa@yahoo.com.vn